In deze aflevering onderzoeken we of wij extreem in ons idealisme zijn. Thom was afgelopen weekend vrijwilliger bij de legale demonstratie van Extinction Rebellion. Hij overwoog ook deel te nemen aan het illegale protest, maar bedacht zich op het laatste moment. Wanneer ben je radicaal? Is het nodig om op extreme wijze je stem te laten horen?
Zeven jaar geleden leerde Annemiek Denise Citroen kennen. Denise is de initiatiefnemer van het project Open Joodse Huizen. Tijdens de vier jaar dat Annemiek voor dit project werkte leerde ze ontzettend veel. Denise is voor Annemiek een voorbeeld als het gaat om je idealen in de praktijk brengen. Vandaar de aflevering: idealistisch doen!
Gepubliceerd: Het Parool – 18 september 2020
Door: Femke Groothuis & Thom van Duuren
Over weinig onderwerpen bestaat zo’n grote consensus als over het belang van goed onderwijs. Het is het krachtigste instrument om gelijke kansen te bieden. Bovendien kan een land dat innovatie hoog op de agenda heeft niet zonder een eersteklas onderwijsbestel.
In de praktijk is in het onderwijs niet kwaliteit, maar rendement leidend. Een docent moet al gauw dertig leerlingen met uiteenlopende leerbehoeften onderwijzen. Geen wonder dat er van persoonlijke aandacht en maatwerk weinig terecht komt en dat docenten massaal uitvallen vanwege de hoge werkdruk. Een van de gevolgen is dat Nederland al jaren zakt op de internationale onderwijsranglijsten.
De politiek komt ook niet net een structurele oplossing. Het ministerie van Onderwijs gaat er komend jaar zelfs het minst van alle ministeries op vooruit. Het werkelijke probleem wordt echter niet geadresseerd: de veel te hoge lasten op arbeid.
De schatkist wordt voor bijna 60 procent gevuld met lasten op arbeid zoals inkomstenbelasting en premies. Werknemers houden daardoor minder van hun loon over. Voor werkgevers gaat het inzetten van mensen gepaard met torenhoge kosten bovenop het nettoloon. Zo ontstaat een prikkel om die dure arbeidskrachten zo efficiënt mogelijk in te zetten. Precies daarom staan arbeidsintensieve sectoren zoals de zorg en het onderwijs zo onder druk.
De oplossing ligt dan ook voor de hand: verlaag de lasten op arbeid voor werknemers en werkgevers. Werknemers houden dan netto meer over. Tegelijkertijd kunnen werkgevers, waaronder scholen, met hetzelfde budget meer mensen in dienst nemen en/of beter betalen.
Een dergelijke lastenverlichting kan gefinancierd worden door te belasten wat we écht minder willen, zoals CO2-uitstoot, waterverbruik en afval. Op die manier stimuleren we het inzetten van mensen en ontmoedigen we het overmatig gebruik van natuurlijke hulpbronnen. En precies dat is wat onze economie nodig heeft om de klimaat- en onderwijscrisis het hoofd te bieden: alle ruimte voor banen en betaalbare om- en bijscholing, terwijl het principe ‘de vervuiler betaalt’ eindelijk wordt toegepast. Dit zijn we onze jeugd en toekomstige generaties verschuldigd.
Aflevering 2 is een feit! Toen we deze podcast begonnen wist Annemiek direct dat ze Erwin van Huigenbosch wilde interviewen. Erwin is ondernemer bij Astare. Vier jaar geleden volgde Annemiek een workshop bij hem en werd enorm geïnspireerd door zijn visie op sociaal ondernemerschap. In deze podcastaflevering praten Erwin en Annemiek over de mogelijkheden om je idealen te verwezenlijken binnen het huidige kapitalistische systeem.
De eerste podcastaflevering staat online!
Wat is idealisme eigenlijk? Waarom noemen wij onszelf idealisten? We voeren een gesprek zoals we dat thuis voortdurend doen, maar nu staan de microfoons aan.
Door: Thom van Duuren – juni 2020
Bedrijven zijn niet moreel of immoreel, maar mensen wel, aldus Stevo Akkerman. Tijd voor ons om moreel juist te handelen en bedrijven die geen staatssteun verdienen te boycotten.
In zijn column stelt Akkerman dat bedrijven recht hebben op overheidssteun omdat dit nou eenmaal zo is vastgelegd in de wet. De ophef is begrijpelijk maar het is “onzin om teleurgesteld te zijn” volgens Akkerman. “Hadden we maar andere regels moeten maken”.
Uiteraard deugen de huidige regels in Nederland voor multinationals van geen kant. Bedrijven als Starbucks, Nike, Google en Apple hebben de afgelopen jaren over hun gestalde of doorgesluisde miljarden amper belasting betaald. Vorig jaar’ behaalde’ Nederland de vierde plek op de ranglijst van belastingparadijzen van Tax Justice Network, achter het vertrouwde rijtje Maagdeneilanden, Bermuda en de Kaaimaneilanden. Het Europees Parlement heeft ons land middels een resolutie zelfs officieel aangemerkt als belastingparadijs. Het krankzinnige plan van Rutte om de dividendbelasting ook nog een af te schaffen, sneuvelde pas na langdurige ophef.
Daarbovenop komt nog dat bedrijven nu geen geld hebben om salarissen te betalen, maar wel op grote schaal dividend uitkeren en eigen aandelen opkopen. En ook hier geldt: volgens de regels mag het. Ondertussen lijkt het erop dat, gelijk de financiële crisis van 2008, de rekening grotendeels wordt betaald met het belastinggeld van kleine ondernemers, zzp’ers en werknemers in loondienst.
De collectieve verontwaardiging van de afgelopen weken, culminerend in een oproep van tientallen prominenten in De Volkskrant om strenge voorwaarden te stellen aan de bedrijven die steun ontvangen, is een duidelijk signaal naar de overheid. Maar ook voor ons, burgers en consumenten is een rol weggelegd.
Want Akkerman heeft gelijk dat alleen ophef geen zin heeft. Je boos maken om bedrijven die zich weliswaar aan de regels houden, maar simpelweg niet deugen, kan én moet vergezeld gaan met daden. Dus consument: pas de eisen die je van de overheid verwacht ook toe op je eigen koopgedrag. Kies in plaats van Starbucks voor een lokaal koffietentje, gebruik niet Google als zoekmachine, maar een duurzaam alternatief als Ecosia en overweeg een Fair (in plaats van I) phone. Natuurlijk hoort de overheid paal en perk te stellen aan dit grootschalige onrecht. Maar door onze eigen keuzes kunnen we ook in verzet komen.
Gepubliceerd: Het Parool – 25 maart 2020
Door: Thom van Duuren
Sinds de Tweede Wereldoorlog is het openbare leven niet meer zo verstoord geraakt als nu. De uitbraak van het coronavirus dwingt ons tot ongekende ingrijpende en vergaande maatregelen. En juist in deze tijd van disruptie en nood is creatief denken geen luxe hobby, maar van levensbelang. Regelmatig laait de discussie weer op over het ‘nut’ van schoolvakken als tekenen, handvaardigheid en ckv/kvc. Waarom zoveel tijd en energie steken in kennis en vaardigheden die moeilijk meetbaar zijn (wat bepaalt eigenlijk een goede tekening) en geen algemeen verwachte verworvenheden (zoals goed kunnen schrijven in het Nederlands) zijn?
Kunstwerken
Precies om wat we nu meemaken. Creatief denken is het zoeken van oplossingen voor tot dan toe onbekende situaties. En ja, sommige mensen zijn hier beter in dan anderen maar creativiteit is trainbaar. Wie herhaaldelijk op een veilig manier en in het ‘klein’ wordt uitgedaagd om een lastige, soms onduidelijk opdracht aan te gaan en daarbij haar/zijn kennis en vaardigheden op een nieuwe manier combineert, kan groeien in dit proces.
Dit geldt ook voor het recipiëren van kunstwerken. Het daagt de ‘ontvanger’ uit om een weg te vinden in wat vaak een (deels) nieuwe ervaring is. Dit leidt soms tot een gevoel niet te weten wat een kunstwerk van je ‘wilt’, of wat nou de precieze ‘betekenis’ is. Hier geldt eveneens; oefenen met het onbekende helpt om te gaan met nieuwe situaties.
Crisis
Terug naar het coronavirus. In respons op de noodgedwongen aanpassingen schieten de creatieve oplossingen als paddenstoelen uit de grond: studenten die aanbieden om op kinderen van mensen met vitale beroepen te passen; theateracteurs die ‘bankvoorstellingen’ geven; popartiesten die ‘was-je-handen-’hits maken; lesgeven op afstand in virtuele klaslokalen; mondkapjes gemaakt van alledaagse producten; de voorbeelden zijn legio.
Natuurlijk redden we het niet alleen met creativiteit. Gemeenschapszin, wetenschappelijke expertise en verstandige politieke besluitvorming zijn evenzeer onmisbaar om deze crisis het hoofd te bieden. Maar het belang van creatief kunnen denken vormt een niet te onderschatten vaardigheid die we moeten blijven cultiveren via ons onderwijs.
Gepubliceerd: Het Parool – 5 december 2019
Door: Thom van Duuren
Hoewel de meeste boeren en een groot aantal politici het nog altijd glashard ontkennen, laten de feiten geen ruimte voor een andere conclusie: onze huidige veeteelt is onhoudbaar. Zo is het aandeel van de landbouw in de te hoge stikstofuitstoot liefst 46 procent. Bovendien stoot deze sector meer dan een kwart van alle broeikasgassen in Nederland uit.
Daarbij vormen het overmatig antibioticagebruik en de kans op virusverspreiding door besmet vlees een risico voor de volksgezondheid. Dat het eten van vlees onmisbaar zou zijn voor ons dieet is trouwens niet waar; minder en zelfs geen vlees eten blijkt juist gezonder te zijn, staat te lezen op de site van Het Voedingscentrum.
Redenen genoeg, zou je zeggen, om de veestapel drastisch te verkleinen. De afgelopen weken is echter duidelijk geworden dat een dergelijk voorstel de lont in het kruitvat is. Boeren kwamen massaal in opstand en ook politici wisten niet hoe snel ze zich solidair moesten verklaren. Wie wel het lef had om de enige reële conclusie te trekken (Tjeerd de Groot van D66) kon niet zich zonder beveiliging op het Malieveld vertonen.
Gruwelijk
Door de politieke opwinding rondom de stikstofcrisis blijft de belangrijkste reden om de intensieve veehouderij af te bouwen juist buiten beeld. Tot Zondag met Lubach vorige week weer liet zien wat grotendeels aan ons zicht en ons bewustzijn wordt onttrokken: onze intensieve veehouderij is te gruwelijk voor woorden en de beelden ervan zijn niet te verdragen.
De talrijke misstanden in de slachthuizen en het gebrekkige toezicht hierop vormden de aanleiding voor de uitzending. Zo zijn er varkens levend verdronken in gloeiend heet water en werden hoogzwangere koeien zonder mededogen geslacht, waarbij hun ongeboren kalfjes bij het restafval zijn gedumpt.
Zelfs als de wettelijke procedures bij het slachten worden nageleefd, blijft het bekijken van de opnames huiveringwekkend. De beelden van varkens die spartelend en gillend worden vergast, zijn, zelfs met aankondiging, afgrijselijk. En dan te bedenken dat een groot deel van de ruim 640 miljoen koeien, kippen en varkens die we jaarlijks slachten, onder miserabele omstandigheden wordt gefokt en grootgebracht. Ons vee leeft in een permanente staat van stress, veel te dicht op elkaar, overvoerd en continu pijn lijdend door fysieke kwetsuren. Wie al dat leed bij elkaar optelt, kan, net als de Israëlische historicus Yuval Noah Harari, niet anders dan de moderne veeteelt zien als ‘een van de grootste misdaden van de mensheid’.
Tegelijkertijd leren we steeds meer over de cognitieve capaciteiten en het gevoelsleven van dieren. En wat blijkt? Dieren zijn veel intelligenter en gevoeliger dan lange tijd is aangenomen. Kippen kunnen meevoelen met de pijn van andere kippen. Koeien kunnen zich depressief voelen en rouwen om het verlies van een soortgenoot. Varkens zijn buitengewoon speelse wezens, herkennen zichzelf in een spiegel en leren ongelofelijk snel.
Kweekvlees
Zelfs de industrie heeft op de lange termijn baat bij het direct krimpen van de veestapel. De ontwikkeling van vleesvervangers en diervriendelijk kweekvlees, dat vrijwel de gehele vleesindustrie overbodig zal maken, gaat razendsnel. Zo voorspellen analisten dat over twintig jaar de markt al gedomineerd zal worden door deze veel efficiëntere én volledig duurzame alternatieven.
Het produceren van de benodigde gewassen en grondstoffen voor deze voedselrevolutie is mogelijk al op korte termijn een meer levensvatbare optie voor een boerenbedrijf dan doorgaan met de intensieve veehouderij.
Ooit waren bloederige gevechten tussen gladiatoren als volksvermaak volstrekt normaal. Nog niet zo lang geleden accepteerden we de verschikkingen van de slavernij als alledaagse realiteit. Er komt een dag dat onze kleinkinderen zullen zeggen: hoe konden jullie dieren zo gruwelijk behandelen…
Gepubliceerd: Trouw – 30 maart 2019
Door: Thom van Duuren
We hebben al gehad: de rechtspraak, de wetenschap en de ‘gevestigde’ media. Allemaal instituten die het fundament vormen van onze democratie en allemaal recentelijk verdacht gemaakt door volksvertegenwoordigers.
Inmiddels is er een nieuw slachtoffer: het onderwijs. Een greep uit de uitspraken. “Wij gaan de invloed van het linkse gedachtengoed in het onderwijs (…) in kaart brengen”, aldus Thierry Baudet. Onderwijswoordvoerder Harm Beertema van de PVV twittert na een oproep om linkse leerkrachten te filmen: “Ook in Vlaanderen schaamteloos links-activistische leraren (…) film linkse leraren! Gooi ze op de social media! Stop de indoctrinatie!” Inmiddels heeft Forum voor Democratie een meldpunt indoctrinatie op scholen en universiteiten gelanceerd, dat voortborduurt op eerdere initiatieven.
Als docent in het voortgezet onderwijs hoor ik in de praktijk vrijwel niet over dit soort beschuldigingen of klachten van leerlingen, ouders of collega’s over ‘linkse indoctrinatie’.
Er is ook geen enkel geldig bewijs dat docenten links gedachtengoed massaal opdringen aan leerlingen. Sterker nog, in 2017 kwam na onderzoek van Dienst Uitvoering Onderwijs (Duo) aan het licht dat veel politiek gevoelige onderwerpen door docenten juist vermeden worden. Deze verdachtmakingen zijn dus totaal ongefundeerd.
Duidelijk signaal
Extra schrijnend is dat het meldpunt in het leven is geroepen vlak nadat er weer een duidelijk signaal is afgegeven over de toenemende werkdruk, overvolle klassen en het lage salaris. Daarnaast staan we aan de vooravond van een gigantisch lerarentekort. Dus het versterken van het onderwijs is juist belangrijker dan ooit. Werkelijk iedereen, van links tot rechts, is gebaat bij goed onderwijs. Dit meldpunt bereikt exact het tegenovergestelde. Naast alle problemen waar het onderwijs mee te kampen heeft, wordt nu ook nog eens het vertrouwen in de professionele autonomie van docenten volledig ondermijnd.
Om een andere reden is deze aanval op het onderwijs nóg zorgwekkender. Je zou bepaalde waarden of onderwerpen aan de linker- of rechterzijde van het politieke spectrum kunnen plaatsen, zoals veiligheid, natuur of immigratie. Maar in het onderwijs maken leerlingen hoofdzakelijk kennis met democratische waarden, waarden die onze manier van samenleven mogelijk maken.
Zo leren zij dat iedereen in Nederland gelijk is, ongeacht sekse, huidskleur, geloof of geaardheid. Of wat het betekent om samen te leven met mensen die er andere opvattingen op na houden. Ze krijgen begrip van wetenschappelijke kennis en hoe die verschilt van meningen. Ze leren kritisch denken, een mening vormen, hun identiteit ontwikkelen, maar ook over de belangrijke rol van de vrije pers en een onafhankelijke rechtspraak. Want met elkaar leven in vrijheid kan alleen gewaarborgd worden als we begrijpen wat onze democratie precies behelst, wat haar in leven houdt en welke houding en waarden daar bij horen.
Paarse Vrijdag
Na lang zoeken stuitte ik op een concreet voorbeeld van wat linkse indoctrinatie is volgens deze lobby: een les besteed aan Paarse Vrijdag. Op die dag wordt aandacht gevraagd voor mensen die er een niet-heteroseksuele voorkeur op na houden. Hoezo linkse indoctrinatie? Vrijheid van seksuele geaardheid is opgenomen in de Grondwet en vertegenwoordigt als zodanig een democratische waarde. Dus uiteindelijk komt het hierop neer: een aanval van de politici van de PVV en FvD op leraren die deze waarden belichamen en overbrengen op de volgende generatie is niets anders dan een aanval op de democratie.
