Thom en Annemiek staan haaks op elkaar in hun omgeving met social media. In deze aflevering delen we onze perspectieven op technologische innovatie. Zijn wij conservatief of vooruitstrevend? Wat kunnen we van elkaar leren? Wat zijn de voordelen en gevaren?
Kunstwerken kunnen visionair zijn. Filmmaker Sam van Zoest geeft in de interactieve film De eeuw van mijn opa verschillende scenario’s van hoe de wereld er in 2100 uitziet. Hoe leg jij je kleinkinderen later uit hoe wij de afgelopen jaren geleefd hebben? Sam en Annemiek gaan in gesprek over omgaan met de wetenschap dat klimaatverandering gaande is en vanuit dat besef keuzes maken.
Door: Thom van Duuren – 15 oktober 2020
Als liberale democraat met een fors wantrouwen jegens autoriteit en ‘sterke leiders’ had ik nooit gedacht dat ik dit ooit zou betogen. Toch zie ik in het huidige tijdsgewricht geen andere mogelijkheid; onze Europese en nationale overheid moeten met stevige hand gaan leiden en vrijheden inperken om de huidige crises het hoofd te kunnen bieden.
Twee dingen maakt het weifelende coronabeleid van het kabinet pijnlijk duidelijk: we hebben als eigenwijs volkje verdomd veel moeite met centraal gestuurd gezag. Maar bovenal blijkt dat motiveren, draagvlak creëren en een beroep doen op eigen verantwoordelijkheid niet voldoende is om een collectieve crisis een halt toe te roepen.
Decennialang neoliberaal beleid en politieke micromanaging hebben ons gevormd tot vrijheidsbeluste consumenten: de overheid faciliteert en staat garant maar dient verder op de achtergrond te blijven. Dit bracht ons enorme welvaart en ongekende vrijheid. Maar de prijs is onze bovengemiddelde bijdrage aan een mondiale klimaatcrisis van apocalyptische omvang. Goedbedoeld – en nuttig – zijn de talloze Europese, Haagse en particuliere initiatieven om ons met zachte hand de juiste richting op te duwen. Maar hiermee alleen gaan we het niet redden. Niet toevallig is Nederland wederom hekkensluiter in Europa wat betreft het aandeel duurzame energie.
Een Europese en nationale ‘green deal’ (de ambitie om klimaatneutraal te zijn in 2050) betekent ook dat we vrijheden zullen moeten opgeven zodat we op lange termijn überhaupt nog vrijheid hebben. Waar we nu verplicht mondkapjes dragen en thuis blijven, zouden we ook niet meer vanzelfsprekend in een vliegtuig moeten kunnen stappen. Bepaal bijvoorbeeld met een lotingssysteem wie een niet-noodzakelijke vlucht mag maken. Leg het onbeperkt produceren en consumeren van vlees aan
banden. Verplicht een gesloten kring bij de productie en recycling van grondstoffen. Pak de belachelijk grote vermogens van de allerrijksten aan. Ja, allemaal in de gebiedende wijs en ja, niet alleen bedrijven
en de rijksten maar ook de ‘gewone burger’ gaat het voelen.
Wat blijft staan is ons ongemak bij zoveel staat en Europa. Want kijk naar de (communistische) heilstaten van de 20e eeuw of het toenemende aantal regimes wereldwijd waar krachtige leiders de koers bepalen en hun volk onderdrukken. Betekent dit soms dat we gaan opereren volgens Chinees model? Niet noodzakelijkerwijs. We hebben effectief, duidelijk en transparant beleid nodig. Dus met een open en kritische besluitvormingsfase maar wél volgens een onomstreden koers. Met een sterke controlerende en rechterlijke macht maar wél opererend in overeenstemming met de noodsituatie waarin we verkeren. Dit levert een nieuw en voor ons onbekend politiek speelveld op, maar dat risico moeten we nemen. En uiteraard dienen we bepaalde vrijheden met hand en tand te blijven verdedigen: aan onze grondwettelijke gelijkwaardigheid mag niet getornd worden.
Dat een dergelijk politiek model wel degelijk kan werken bewijst het beleid van Franklin D. Roosevelt in de Verenigde Staten van de jaren ‘30 en ‘40. Geconfronteerd met een binnenlandse economische crisis en
later de Tweede Wereldoorlog schuwde deze president het niet om draconische maatregelen te nemen. Zo betaalden bedrijven in de door Roosevelt opgetuigde oorlogseconomie 70% winstbelasting en kende de hoogste belastingschijf een tarief van 94% (!) ten einde het grotere doel, vrijheid voor de VS en haar bondgenoten, te bereiken.
Een sterke Europees en nationaal beleid is onze enige kans om de klimaatcrisis onder controle te krijgen. Leuk wordt het niet, maar nodig is het – helaas – wel. Dat betekent minder vrijheid en een hele reeks ’rotmaatregelen’ die wij allemaal gaan voelen. Precies zoals we nu al ervaren in tijden van corona. Laten we ons er mentaal op voorbereiden en vooral niet vergeten dat we met een dergelijk offer onszelf maar
vooral de toekomstige generaties de vrijheid gunnen waar we zelf altijd van hebben kunnen genieten.
hebben kunnen genieten.
Wist je dat de kledingindustrie een van de meest vervuilende sectoren ter wereld is? Tijd om eens kritisch naar je eigen kledingkast en koopgedrag te kijken! Wie jou daar goed bij kan helpen is Sabine de Groot. Iets meer dan een jaar geleden richtte zij Detox my wardrobe op. Annemiek vraagt haar het duurzame hemd van het lijf over sustainable en fair fashion!
Thom en Annemiek bevragen elkaar over gender. Wat is mannelijkheid of vrouwelijkheid? Voel je je man of vrouw? Wat betekent het begrip gender voor ons mensbeeld? Een gesprek over kwetsbaarheid, stereotypes, pink tax en seksuele intimidatie.
Rozanne Henzen is een oud-studiegenoot van Thom. Ooit waren ze vooral geïnteresseerd in kunst, maar nu staat bij allebei duurzaamheid toch echt op de eerste plaats! Thom verslond Rozanne’s boek De kleine Circulaire economie voor Dummies. In deze podcastaflevering laat hij zich verder inspireren op weg naar een duurzame, circulaire levensstijl!
In deze aflevering onderzoeken we of wij extreem in ons idealisme zijn. Thom was afgelopen weekend vrijwilliger bij de legale demonstratie van Extinction Rebellion. Hij overwoog ook deel te nemen aan het illegale protest, maar bedacht zich op het laatste moment. Wanneer ben je radicaal? Is het nodig om op extreme wijze je stem te laten horen?
Zeven jaar geleden leerde Annemiek Denise Citroen kennen. Denise is de initiatiefnemer van het project Open Joodse Huizen. Tijdens de vier jaar dat Annemiek voor dit project werkte leerde ze ontzettend veel. Denise is voor Annemiek een voorbeeld als het gaat om je idealen in de praktijk brengen. Vandaar de aflevering: idealistisch doen!
Gepubliceerd: Het Parool – 18 september 2020
Door: Femke Groothuis & Thom van Duuren
Over weinig onderwerpen bestaat zo’n grote consensus als over het belang van goed onderwijs. Het is het krachtigste instrument om gelijke kansen te bieden. Bovendien kan een land dat innovatie hoog op de agenda heeft niet zonder een eersteklas onderwijsbestel.
In de praktijk is in het onderwijs niet kwaliteit, maar rendement leidend. Een docent moet al gauw dertig leerlingen met uiteenlopende leerbehoeften onderwijzen. Geen wonder dat er van persoonlijke aandacht en maatwerk weinig terecht komt en dat docenten massaal uitvallen vanwege de hoge werkdruk. Een van de gevolgen is dat Nederland al jaren zakt op de internationale onderwijsranglijsten.
De politiek komt ook niet net een structurele oplossing. Het ministerie van Onderwijs gaat er komend jaar zelfs het minst van alle ministeries op vooruit. Het werkelijke probleem wordt echter niet geadresseerd: de veel te hoge lasten op arbeid.
De schatkist wordt voor bijna 60 procent gevuld met lasten op arbeid zoals inkomstenbelasting en premies. Werknemers houden daardoor minder van hun loon over. Voor werkgevers gaat het inzetten van mensen gepaard met torenhoge kosten bovenop het nettoloon. Zo ontstaat een prikkel om die dure arbeidskrachten zo efficiënt mogelijk in te zetten. Precies daarom staan arbeidsintensieve sectoren zoals de zorg en het onderwijs zo onder druk.
De oplossing ligt dan ook voor de hand: verlaag de lasten op arbeid voor werknemers en werkgevers. Werknemers houden dan netto meer over. Tegelijkertijd kunnen werkgevers, waaronder scholen, met hetzelfde budget meer mensen in dienst nemen en/of beter betalen.
Een dergelijke lastenverlichting kan gefinancierd worden door te belasten wat we écht minder willen, zoals CO2-uitstoot, waterverbruik en afval. Op die manier stimuleren we het inzetten van mensen en ontmoedigen we het overmatig gebruik van natuurlijke hulpbronnen. En precies dat is wat onze economie nodig heeft om de klimaat- en onderwijscrisis het hoofd te bieden: alle ruimte voor banen en betaalbare om- en bijscholing, terwijl het principe ‘de vervuiler betaalt’ eindelijk wordt toegepast. Dit zijn we onze jeugd en toekomstige generaties verschuldigd.
Aflevering 2 is een feit! Toen we deze podcast begonnen wist Annemiek direct dat ze Erwin van Huigenbosch wilde interviewen. Erwin is ondernemer bij Astare. Vier jaar geleden volgde Annemiek een workshop bij hem en werd enorm geïnspireerd door zijn visie op sociaal ondernemerschap. In deze podcastaflevering praten Erwin en Annemiek over de mogelijkheden om je idealen te verwezenlijken binnen het huidige kapitalistische systeem.
